Autor: Prim. Dr Čedomir Topuzović, načelnik Odeljenja transplantacione urologije Univerzitetskog kliničkog centra Srbije
Transplantacija bubrega je najbolji način lečenja pacijenata u terminalnom stadijumu hronične bubrežne insuficijencije. Osim transplantacije, jedini alternativni način lečenja je dijaliza. Pacijenti koji su na listi čekanja za transplantaciju bubrega po tome se razlikuju od pacijenata koji čekaju na transplantaciju srca ili jetre – jer, za osobe kojima su potrebni jetra ili srce, drugog spasa sem transplantacije nema. “Mehanička pumpa” može da zameni transplantirano srce, ali samo kraći vremenski period.
U Republici Srbiji je više hiljada pacijenata na hroničnom programu dijalize i svake godine se taj broj povećava. Najveći deo pacijenata, oko 90 odsto njih, je na hemodijalizi, dok je ostatak na peritonealnoj dijalizi.
Trenutno na novi bubreg u Srbiji čeka oko 800 pacijenata. Kako se povećava broj pacijenata na dijalizi, tako je sve više i onih koji čekaju na transplantaciju bubrega. Nažalost, zbog hronične nestašice organa za transplantaciju i morbiditeta same dijalize, veliki broj pacijenata sa liste čekanja za transplantaciju nikada ne dočeka novi organ. Jedan deo pacijenata umire, dok se ostatak skida sa liste zbog raznih bolesti koje nastanu zbog njihovog bolesnog organa i razvijene nepodobnosti za transplantaciju.
Transplantacija bubrega ima brojne i značajne prednosti u odnosu na dijalizu. Ona značajno produžava život, poboljšava kvalitet života, ali je i sa ekonomske strane značajno povoljnija.
Pacijenti na dijalizi veći deo svog života provode vezani za aparate, jer se dijalize vrše tri puta nedeljno i to u trajanju od oko 6 sati. Osim što dosta vremena provode po bolnicama, pacijenti na dijalizi imaju i brojne restrikcije, kako u ishrani, tako i u unosu tečnosti i životnim navikama. Tako da, osim što im spašava život, transplantacija pacijentima donosi i potpunu socijalnu, medicinsku i psihološku rehabilitaciju, odnosno povratak u normalan život.
Osim što je povoljnija i zdravija za pacijenta, transplantacija je povoljnija i za državu, jer manje košta nego dugotrajna dijaliza. Zbog toga se transplantacija bubrega smatra najboljim tretmanom za sve pacijente u terminalnoj bubrežnoj insuficijenciji.
Transplantirani bubreg u potpunosti nadomešta bubrežnu funkciju, za razliku od dijalize koja to čini samo delimično. Korigujući mnoge poremećaje u hroničnoj bubrežnoj insuficijenciji, što dijaliza nije u stanju, transplantacija bubrega snižava mortalitet i morbiditet ovih pacijenata. Kod pacijenata sa uspešnom transplantacijom bubrega mortalitet je i do 50 odsto manji nego kod pacijenata na dijalizi.
Međutim, zbog nedovoljnog broja organa za transplantaciju, mnogi pacijenti provode godine na dijalizi čekajući da se pronađe odgovarajući organ za njih, dok ga mnogi od njih ni ne dočekaju.
Po broju transplantacija Srbija je na poslednjem mestu u Evropi. Dok u Evropi i zemljama članicama Eurotransplanta na godišnjem nivou postoji gotovo 40 donora na million stanovnika, u Srbji imamo 1 donora. Prema parametrima Eurotransplanta u Srbiji, koja ima 7 miliona stanovnika, godišnje bi trebalo da ima najmanje 10 donora na milion stanovnika, a optimalno mnogo više donora koji bi obezbedili najmanje 400 transplantacija bubrega, više od 150 transplantacija jetre i preko 50 transplantacija srca. Ali smo daleko od tih brojki.
Transplantacija i povećanje broja donora organa trebalo bi da budu prioritet svake države i njenog zdravstvenog sistema.
