ČESTO POSTAVLJENA PITANJA

Transplantacija organa je prihvaćena i ponekad jedina terapijska opcija za lečenje akutnog popuštanja ili hronične bolesti organa. Uspešna transplantacija omogućava bolji kvalitet života, kada se mnoge transplantirane osobe vrate normalnim životnim i radnim aktivnostima. Transplantacija organa se može obavljati sa mrtvog davaoca – kadavera (moždano mrtve osobe) i sa živog davaoca (krv, koštana srž, deo jetre, jedan od dva bubrega, jedan od dva plućna krila, kost). Transplantacija organa se obavlja u šest transplantacionih centara:

•          Kliničkom centru Srbije (bubreg, jetra i srce);
•          Kliničkom centru Vojvodine (bubreg i jetra);
•          Kliničkom centru Niš (bubreg);
•          Vojnomedicinskoj akademiji (bubreg i jetra);
•          Univerzitetskoj dečijoj klinici (bubreg);
•          Institutu za kardiovaskularne bolesti „Dedinje“ (srce).

Donor ljudskih organa može biti osoba kod koje je kliničkim postupcima utvrđena i potvrđena moždana smrt (kadaverični donor organa). Donor ljudskih organa može biti i živi davalac.

Živi donori su najčešće bliski rođaci, ili osobe koje su u emocionalnoj vezi sa pacijentom kojem je potrebna transplantacija. Živi donori mogu donirati deo jetre, jedan od dva bubrega, jedno od dva plućna krila, krv, koštanu srž i kost. Osoba mlađa od 18 godina može postati donor samo u posebnim situacijama (kao što je doniranje organa osobi s kojom je u krvnom srodstvu, npr: bratu ili sestri). Donirati organe mogu osobe koje su fizički i psihički zdrave, dobrog opšteg zdravstvenog stanja i koje ne boluju od hroničnih bolesti, kao što su dijabetes, visok krvni pritisak, karcinom, ili neke značajne upale. O uzimanju organa od živog donora u svrhu transplantacije odlučuje stručni tim transplantacijskog centra i njegov etički odbor. U slučaju postojanja rizika po život i zdravlje živog donora, organ se ne sme uzeti ni transplantirati.

Kadaverične transplantacije predstavljaju presađivanje organa sa preminule osobe na živu. Organi se presađuju od osobe koja je doživela moždanu smrt, koja je nepovratna, nakon čega lekari razgovaraju sa porodicom preminulog pacijenta sa ciljem dobijanja saglasnosti za transplantaciju organa od preminulog lica. Lekari pitaju porodicu o tome kakav je stav pokojnik imao o donorstvu i transplantaciji organa. Nakon što lekari saslušaju kakav je stav imalo preminulo lice i kakav je stav porodice o donorstvu i transplantaciji organa, porodica donosi konačnu odluku o tome da li će poštovati volju pokojnika, prihvatiti ili odbiti mogućnost transplantacije organa sa preminule osobe. Svoju odluku, porodica potvrđuje potpisom. Ukoliko je porodica saglasna sa doniranjem i transplantacijom organa, timovi lekara kreću u postupak transplantacije organa. Ako umrlo lice nema nijednog člana porodice, odnosno srodnika, pristanak za uzimanje tkiva daje punoletni brat ili sestra umrlog lica. Sa umrlog lica koje se za života nije izjasnilo da ne želi da bude donor i čija izjava o protivljenju se ne nalazi kod izabranog lekara ni u Registru lica koja ne žele da budu donori, nema članove porodice ili srodnike koji mogu dati pristanak, etički odbor zdravstvene ustanove u skladu sa zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita odlučuje o doniranju i transplantaciji organa.

Donor može biti svaki građanin koji nije potpisao Izjavu o protivljenju darivanja organa, odnosno tkiva, a usmenom izjavom obavestio članove najuže porodice da želi da daruje svoje organe u slučaju moždane smrti.

U slučaju da ne želite da budete donor, neophodno je da potpišete izjavu o protivljenju darivanja ljudskih organa, odnosno tkiva. Ova izjava daje se na propisanom obrascu izabranom lekaru odnosno ovlašćenom licu za evidentiranje pisane izjave u Upravi za biomedicinu (ul. Pasterova br.1, Beograd).

Većina religija podržava doniranje organa. Doniranje organa je čin plemenitosti, ljubav prema bližnjem i lični izbor.

Donorske kartice su ukinute i više ne važe.